ترجمه تخصصی در زمینه استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏ المللی

با توجه به این مسئله می‏توان نتیجه‏گیری کرد اگرچه قرارداد زیربنایی متفاوت است ولی از نظر عملی این محصولات دارای عملکرد یکسانی هستند؛ بنابراین با استفاده از استانداردهای حسابداری مانند استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی (IFRSs) فرایند گزارش‏گیری آسان خواهد شد. برای مثال؛ P1 نشان می‏دهد که:

«روی همرفته؛ در مورد عملیات حسابداری باید خاطرنشان ساخت اگر شما بخواهید سیستم حسابداری اسلامی را به متعارف تبدیل کنید؛ باید مطابق با استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی باشد. به همین دلیل معتقدم تا زمانی که بتوانید با استفاده از معادل فرایند حسابداری متعارف، نیازهای حسابداری اسلامی را برآورده نمایید؛ استاندارد گزارش‏گری مالی بین‏المللی نیز می‏تواند به تسهیل کارکرد سیستم اسلامی و متعارف کمک کند.

سفارش ترجمه تخصصی حسابداری

 

شورای مشورتی فقهی( SAC) چهار مذهب را تحت پوشش قرار می‏دهد. همان‏طور که در متن فوق توضیح دادیم؛  برخی از افرادی که با آن‏ها مصاحبه شده معتقدند که محصولات موسسه‏های مالی اسلامی (IFIs) در مالزی بسیار نوآور هستند و شوراهای مشورتی فقهی در مالزی معمولا دارای نگرش آزادی‏خواهانه هستند و اجازه می‏دهند که برخی از محصولات متعارف کپی‏سازی شوند. بنابراین؛ به واسطه وجود محصولات مشابه بین موسسه‏های مالی اسلامی و سیستم بانکداری متعارف می‏توان از استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی در گزارش‏گیری محصولات موسسه‏های مالی اسلامی استفاده کرد. محصولات موسسه مالی اسلامی به محصولات بانک متعارف تبدیل می‏شوند و سپس گزارش‏گیری با استفاده از روش مشابهی انجام خواهد شد.

2-5 : نقش سازمان‏ حسابداری و حسابرسی موسسه‏های مالی اسلامی در ایجاد استانداردهای حسابداری

هدف از ایجاد سازمان حسابداری و حسابرسی موسسه‏های مالی اسلامی (AAOIFI) توسعه افکار مربوط به موسسه‏های اسلامی؛ آماده‏سازی؛ منتشر کردن؛ تفسیر؛ بررسی و اصلاح استانداردهای حسابداری و حسابرسی برای موسسه‏های مالی اسلامی و انجام تحقیقات لازم در سطح حسابداری و حسابرسی اسلامی است (AAOIFI,2007). تحقیقات قبلی نشان می‏دهند بانک‏های سلامی به خاطر پیروی از قانون اسلامی محصولات گسترده‏ای را ارائه می‏نمایند که با محصولات مالی غربی سنتی تفاوت دارند (وینی‏کومب؛ 2010). علیرغم اینکه سازمان فوق معتقد است این اهداف مطابق با دستورالعمل‏های شریعت اسلامی انجام می‏شوند (کاملا؛ 2009) ولی تا حدودی برای محققان این مسئله بحث برانگیز است که چرا نهادهای نظارت‏کننده بر حسابداری در مالزی از کاربرد استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی موسسه‏های مالی اسلامی امتناع می‏کنند؛ آن‏ها می‏توانند از استانداردهای حسابداری اسلامی برای تهیه صورت‏های مالی استفاده نمایند. شاید یکی از دلایل بروز این مسئله آن باشد که سازمان حسابداری و حسابرسی موسسه‏های مالی اسلامی مجموعه استانداردهای حسابداری و سازماندهی را برای هدایت تحقیق‏های تجربی گزارش‏گیری مالی اسلامی منتشر کرده که تاکنون مورد توجه افراد و نهادهای زیادی در سطوح مختلف قرار گرفته است.

با توجه به این موضوع؛ مصاحبه‏شونده‏ها سئوال‏هایی را در مورد نقش استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی موسسه‏های مالی اسلامی پرسیدند و همگی با این نظریه موافق بودند که به جای استفاده از استانداردهای حسابداری و حسابرسی موسسه‏های مالی اسلامی؛ استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی را به کار ببرند. بیشتر آن‏ها معتقد بودند که استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی موسسه‏های مالی اسلامی اغلب اجرایی هستند و معمولا قابل رقابت با استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی نیستند. نمی‏توان آن‏ها را از مجموعه استانداردهای حسابداری جدا نمود. یکی از شرکت‏کننده‏ها در مصاحبه به نقش مکمل استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی موسسه‏های مالی اسلامی اشاره کرد و گفت:

«دکتر محمد نِدال الچار دبیر کل سازمان حسابداری و حسابرسی موسسه‏های مالی اسلامی بارها گفته است که استاندارد این سازمان هرگز به معنی رقابت با استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی نیست و فقط برای اجرای آن به کار می‏رود».

این نظریه مطابق با رویکرد سازمان حسابداری و حسابرسی موسسه‏های مالی اسلامی برای توسعه استانداردهای حسابداری در نهادهای تجاری اسلامی و پذیرش استانداردهای غربی متعارف است (لِویس؛ 2001). سازمان حسابداری موسسه اسلامی این رویکرد را بدان علت انتخاب کرد که معتقد است بازده به دست آمده از پروژه‏های قبلی موجب اجرای به موقع استانداردها بدون اصلاح قانون فقهی می‏شود (وینی‏کومب؛ 2010). به خاطر اینکه استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای اسلامی مبتنی بر استانداردهای منتشر شده در غرب هستند؛ هیات‏های حسابداری بین‏المللی- به ویژه هیات استانداردهای حسابداری بین‏المللی (IASB)- در استانداردهای گزارش مالی بین‏المللی امتیازهایی را برای گزارش‏گیری محصولات نهادهای مالی اسلامی در نظر می‏گیرند و ترجیح می‏دهند که از استانداردهای سازمان حسابرسی و حسابداری اسلامی برای تهیه صورت‏های مالی در مالزی استفاده کنند که شرکت‏کننده شماره 6 به این مطالب در نظرات خود اشاره کرد. تفاوتی بین استانداردهای سازمان حسابرسی و حسابداری نهادهای اسلامی و استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی وجود ندارد. استانداردهای مالی سازمان حسابداری اسلامی به استثنای یک یا دو مورد با استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی سازگار هستند (آرچر و عبدل کریم؛ 2007).

هدف از توسعه استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی اسلامی افزایش اعتماد بازار به فعالیت بانک‏های اسلامی؛ نشان دادن مقایسه‏پذیری آن‏ها؛ تسهیل انتقال بانکداری اسلامی و شیوه‏های مالی در سرتاسر ساختارهای ملی و نظارتی است (مایورِر؛ 2002؛ AAOIFI؛ 2007). استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای اسلامی اغلب برای افزایش شفافیت در تهیه صورت‏های مالی و آسان نمودن تفسیر برای کاربران تنظیم می‏شوند (عبدل کریم؛ 2001). هرچند؛ بیشتر شرکت‏کننده‏ها در مصاحبه مسئله مقایسه را به عنوان یکی از عوامل بازدارنده پذیرش استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی در مالزی در نظر گرفتند. در بیشتر موارد؛ اگر دو مجموعه استاندارد حسابداری در اختیار داشته باشیم؛ آنگاه بر مقایسه‏پذیری صورت‏های مالی تاثیر خواهد گذاشت. موقعیت جاری نشان می‏دهد که صورت‏های مالی نهادهای مالی اسلامی بر طبق استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی تهیه می‏شوند. با تمرکز بر روی یک مجموعه استاندارد حسابداری یعنی گزارش‏گری مالی بین‏المللی؛ برخی از نهادهای تنظیم‏کننده قوانین مالی از داشتن مجموعه استانداردهای حسابداری مجزا ناراضی هستند. همگرایی استانداردهای حسابداری از اهمیت بالایی برخوردار است زیرا باعث افزایش مقایسه‏پذیری صورت‏های مالی نهادهای مختلف می‏شود.

سفارش ترجمه تخصصی حسابداری

بر طبق گفته یکی از شرکت‏کننده‏ها؛ وجود دو مجموعه استاندارد حسابداری موجب بروز مشکل در ادغام صورت‏های مالی نهادهای مالی اسلامی با وجود شعبه‏های متعدد در سرتاسر جهان می‏شود. علاوه برآن؛ شرکت‏کننده در مصاحبه شماره 1 معتقد است که نهادهای مالی اسلامی برای رشد و توسعه خود نمی‏توانند از استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی استفاده کنند زیرا باعث مقایسه‏ناپذیری صورت‏های مالی و مسئله ارزیابی کیفی می‏شود. شرکت‏کننده شماره 2 با تایید این مسئله بیان می‏کند که:

«اگر استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی در سرتاسر جهان با عدم پذیرش مواجه شوند؛ آنگاه موسسه‏های مالی اسلامی هرگز نمی‏توانند از استانداردهای سازمان فوق استفاده نمایند. در نتیجه به واسطه وجود استانداردهای مختلف نهادهای مالی اسلامی دیگر نمی‏توانند خود را با همکاران‏شان در سیستم بانکداری متعارف مقایسه کنند».

در ادامه شرکت‏کننده شماره 3 می‏افزاید:

«استفاده از استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی اسلامی توسط موسسه‏های مالی اسلامی- که در سطح بین‏المللی رقابت‏پذیر نیستند- به نظر می‏رسد منطقی باشد زیرا اگر پذیرش جهانی از اهمیت چندانی برخوردار نباشد؛ دیگر نیازی به رعایت استانداردهای بین‏المللی نیست».

هنگامی‏که استانداردهای گزارش‏گری به زبان بین‏المللی گزارش‏گری مالی تبدیل می‏شوند؛ برای کشوری مانند مالزی که دارای میراث غربی است و علیرغم نیاز شدید مسلمانان مالزی؛ پذیرش استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی مشکل خواهد بود. همان‏طور که التراونه و لوکاس (2012) در تحقیقات خود نشان دادند مهم‏ترین عامل تاثیرگذار نهادهای نظارت‏کننده حسابداری در ابلاغ استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی؛ وابستگی اقتصادی به غرب است. بنابراین؛ نهادهای مالی حسابداری اسلامی در صنعتی تاسیس می‏شوند که از نظر مقایسه‏پذیری تحت تسلط غرب قرار دارند و این یک مسئله بازدارنده دیگری است که مانع پذیرش استانداردهای مالی سازمان حسابداری و حسابرسی اسلامی برای تهیه صورت‏های مالی توسط نهادهای مالی اسلامی به عنوان صنعتی می‏شود که وابستگی اقتصادی شدیدی به غرب دارند.

هدف از ایجاد سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی؛ انتشار ایده‏های حسابداری معاصر که تاثیر این اهداف را بر روی شریعت اسلامی بررسی می‏کند. درنتیجه؛ از ایده‏هایی استقبال می‏شود که با شریعت اسلامی سازگار هستند و مانع انتشار هدف‏هایی خواهد شد که با شریعت مخالف می‏باشند (مایورِر؛ 2010). هرچند؛ مکتب‏های اندیشه اسلامی کمی وجود دارد که به نشان دادن تفاوت‏ها در مفهوم توسعه بنیادی آن کمک می‏کند. این نیز یک دلیل دیگر است که در مالزی از استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی مالی اسلامی حمایت نمی‏شود. اختلاف‏های مذهبی و مکتب‏های اندیشه اسلامی به وفور در محیط بانکداری اسلامی مالزی به چشم می‏خورد. در نتیجه در مالزی استفاده از استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی محدود به دستوالعمل‏ها و نقش‏های مکمل است. برخی از شرکت‏کننده‏های در مصاحبه (شماره 1؛ 2 و 3) معتقد هستند که استانداردهای مالی سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای اسلامی ماهیت بحرینی دارند در حالی‏که در مالزی هرکدام از بانک‏ها و به ویژه بانک نگارا دارای شورای مشورت فقهی مخصوص به خود هستند. بیشتر شرکت‏کننده‏ها در مصاحبه معتقد بودند که شریعت اسلامی کشورهای خاورمیانه با مالزی متفاوت است. همچنین برخلاف کشورهای خاورمیانه؛ شوراهای مشورتی فقهی در مالزی به واسطه پیروی از اهداف شریعت عمدتا آزادی‏خواه هستند؛ در نتیجه به نهادهای مالی اسلامی اجازه می‏دهند که برخی از محصولات بانکی متعارف را ارائه نمایند. شرکت‏کننده‏های در مصاحبه به این مسئله اشاره کردند که به واسطه وجود مذهب‏های مختلف در برخی از کشورها؛ در بحرین و مالزی تفاوت‏هایی بین شریعت مشاهده می‏شود. شورای مشورتی فقهی علاوه بر مذهب شافعی که مذهب رسمی مالزی است؛ چهار مذهب معروف دیگر را در نظر می‏گیرد. بر طبق گفته شرکت‏کننده شماره 3؛ چون استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی در بحرین مورد استفاده قرار می گیرند و مذهب این کشور مالکی است و برخی از محصولات بانکی در استانداردهای سازمان فوق در نظر گرفته نشده‏اند؛ در نتیجه نهادهای مالی اسلامی مجبورند از استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی استفاده کنند.

نظارت شرکت‏کننده‏های فوق مشابه یافته‏های حنیفه و حُدَیب (2010) است که معتقدند یک نوع واگرایی یا اختلاف عقیده در تفسیرهای شریعت وجود دارد که باعث ایجاد مدل‏های مالزیایی و عربی می‏شود. علاوه برآن؛ مالزی در تفسیر اصول شریعت اسلامی مربوط به فعالیت‏های مالی و بانکداری به صورت بی‏طرف عمل می‏کند و درنتیجه محصولاتی که ارائه می‏شوند دارای ماهیت بانکداری متعارف هستند (خان و باهاتی؛ 2008). بر طبق نتایج به دست آمده توسط حنیفه و حُدَیب (2010) رویکردهایی که در مالزی برای ارائه محصولات مالی اسلامی استفاده می‏شوند؛ عبارتند از:

«اجتهاد (استدلال و مناظره قانونی) برای مشروعیت بخشیدن به نوآوری محصولات مالی به اشتباه بر اساس اهداف شریعت (اهداف قانونی) انجام می‏شود که برخلاف زیان؛ درجه سود را با توجه به منافع انسانی (مصالح) در نظر می‏گیرد. مکانیزم‏های تطبیقی دیگری نیز برای قانونی ساختن فرایند نوسازی نهادهای مالی و اعتبارات تجاری اسلامی مانند عرف (عادت‏ها و رسوم محلی) و اصول ضرورت وجود دارد. علیرغم حذف مقررات دست و پا گیر در بخش مالی ناشی از سیاست‏های نظم نوین جهانی؛ وجود همبستگی زیاد بین بانکدارها؛ دولت و محققان فقهی موجب تسهیل نوآوری محصولات مالی سازگار با شریعت به جای محصولات مبتنی بر شریعت (یعنی مبتنی بر صرفا اهداف مالی اسلامی) می‏شود (حنیفه و حُدَیب؛ 2010؛ صفحه 89).

رویکرد فوق موجب رشد امور مالی اسلامی می‏شود که برخی از محصولات نهادهای مالی اسلامی کپی‏سازی شده از صنعت بانکداری متعارف را ارائه می‏نمایند (خان؛ 2010). برخی از محققان معتقدند نهادهای مالی اسلامی به جای انجام وظایف مذهبی به دنبال اهداف مادی همانند نظام سرمایه‏داری هستند و از اهداف اولیه مذهبی خود دور می‏شوند (حنیفه و حُدَیب؛ 2010). این مسئله باعث می‏شود که مراکز نظارت‏کننده ملی مانند انجمن استانداردهای حسابداری مالزی (MASB) به این نتیجه برسند اگر در استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی به اصول شریعت توجه شود؛ نهادهای مالی اسلامی می‏توانند از آن‏ها استفاده کنند. در حال حاضر این انجمن معتقد است وجود استانداردهای حسابداری اسلامی مجزا چندان هم ضروری نیست زیرا تفاوت مهمی در عملکرد بین محصولات نهادهای مالی اسلامی و محصولات بانکداری متعارف وجود ندارد.

در مورد ضرورت کاربرد استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی به وسیله نهادهای مالی اسلامی؛ برخی از شرکت‏کننده‏ها در مصاحبه معتقد بودند که چون در معامله‏ها روح اسلامی وجود دارد؛ کارشناسان به خوبی می‏توانند استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی را درک کنند. هرچند؛ میزان افشاء اطلاعات اضافی موضوعی است که موسسه‏های مالی اسلامی نگران آن هستند. همانند نظر شرکت‏کننده شماره 2؛ برخی از بانک‏ها قصد دارند که از استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی استفاده کنند.

«قبل از اجرای استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی برخی از موارد مانند سیستم؛ زیرساخت؛ آموزش و پرورش باید در نظر گرفته شود و اجرای آن به زمان و منابع زیادی نیاز دارد».

با توجه به توسعه اخیر استانداردهای حسابداری؛ شرکت‏کننده شماره 2 بیان می‏کند که برخی از موسسه‏های مالی اسلامی در سال 2014 با آغوش باز از استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی استقبال کردند و این امر باعث شد که عناصر سازمان فوق بر حسب سیاست‏های حسابداری برای مضاربه؛ اجاره و مرابحه برنامه‏ریزی شوند. سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی باید در زمینه استانداردهای گزارش‏گری مالی اسلامی در مالزی افشاء‏سازی زیادی انجام دهد که همین امر بر طبق گفته شرکت‏کننده شماره 3 به عنوان یک عامل بازدارنده برای پذیرش استانداردهای سازمان فوق در نظر گرفته می‏شود. برای افشاء‏سازی زیاد وجود یک پیش‏نیاز ضروری است؛ در این پیش‏نیاز باید شرایطی در مورد سرمایه مضاربه و مدیریت آن در نظر گرفته شود که مستلزم صرف وقت زیاد؛ فعالیت و سایر منابع نهادهای مالی اسلامی است و اجرای استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی اسلامی را در مالزی با مشکل مواجه می‏سازد. این مسئله با یافته‏های نادزری (2009) سازگار است؛ وی عقیده دارد میزان افشاء‏سازی نهادهای مالی اسلامی بسیار کمتر از پیش‏نیازهای سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی است و همچنین بیزاری نهادهای اسلامی را برحسب پیش‏نیازهای سازمان فوق نشان می‏دهد.

سفارش ترجمه تخصصی حسابداری

3-5: نقش آینده سازمان حسابداری و حسابرسی در استانداردهای حسابداری نهادهای مالی اسلامی

با اینکه نهادهای مالی اسلامی به سرعت در حال رشد هستند ولی در محیط‏های نظارتی آنها هیچ‏گونه توسعه چشمگیری مشاهده نمی‏شود؛ در چنین شرایطی مسئله رشد فقط بر روی نهادها و محصولات مالی تاکید می‏کند (وینی‏کومب؛ 2010). علاوه برآن؛ رشد سریع نهادهای مالی اسلامی در سطح جهان را می‏توان به عنوان یک عامل خارجی در نظر گرفت که فرصت توسعه کشورها را برای بهبود رویکردهای حسابداری از بین می‏برد و باعث تسلط حسابداری انگلیسی/ آمریکایی در سطح جهان می‏شود (التراونه و لوکاس؛ 2012). در نتیجه؛ بیشتر مراکز نظارت‏کننده مانند انجمن استانداردهای حسابداری مالزی بر این اصل پافشاری می‏کنند که در استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی باید اصول شریعت نیز در نظر گرفته شود؛ بنابراین می‏توان از آن‏ها در گزارش‏گیری صورت‏های مالی نهادهای اسلامی استفاده کرد[5]. بیشتر شرکت‏کننده‏های در مصاحبه معتقد هستند که استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی می‏توانند نیازهای گزارش‏گیری نهادهای مالی اسلامی را برآورده نمایند زیرا مراکز نظارتی از آن‏ها برای گزارش‏گری محصولات بانکی نهادهای مالی اسلامی استفاده می‏کنند. اگر چه به واسطه برابر بودن محصولات نهادهای اسلامی با بانک‏های متعارف تمامی معامله‏ها تحت پوشش استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی هستند ولی برخی از شرکت‏کننده‏ها معتقد بودند این روشی را نشان می‏دهد که در آن محصول منعکس‏کننده اسلامی بودن محصولات نهادهای مالی اسلامی است؛ برای مثال؛ شرکت‏کننده شماره 2 می‏گوید:

«با اینکه تمامی معامله‏های مالی و بانکی تحت پوشش استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی هستند؛ با این حال این پرسش در ذهن من تداعی می‏شود که آیا عملیات حسابداری هم بر طبق اصول شریعت صورت می‏گیرد».

در نتیجه؛ شایستگی استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی در گزارش‏گیری نهادهای مالی اسلامی هنوز اثبات نشده و این سئوال را برای ما به وجود می‏آورد که آیا سازمان حسابداری و حسابرسی اسلامی می‏تواند در بهبود محیط گزارش‏گری مالی نهادهای اسلامی نقش مهمی ایفا کند.

وجود هماهنگی در فعالیت انجمن استانداردهای حسابداری اسلامی (IASB) حمایت بسیاری از کشورها را در سرتاسر جهان به دست آورده است. مالزی از این امر مستثنی نیست؛ داتو زین العابدین پوتی- رئیس انجمن استانداردهای حسابداری مالزی- در سال 2008 اعلام کرد که در آینده نزدیک مالزی از استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی انجمن استانداردهای حسابداری اسلامی استفاده خواهد کرد. اگرچه؛ استانداردهای حسابداری اسلامی وجود دارد؛ با این وجود نهادهای مالی اسلامی در پذیرش استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی اسلامی آزاد نیستند زیرا انجمن استانداردهای حسابداری اسلامی یک مرکز مهم تلقی می‏شود و خود از استانداردهای حسابداری جهانی پیروی می‏کند. شرکت‏کننده شماره 2 معتقد است که در مقایسه با سایر بازارهای مالی در سطح جهان؛ سهم بازار مالی اسلامی بسیار اندک است- یعنی کمتر از ده درصد می‏باشد. درنتیجه؛ نهادهای مالی اسلامی به عنوان یک اقلیت نمی‏توانند استانداردهای نظارتی و مدیریتی را اجرا کنند. علاوه برآن؛ فعالیت برای اجرای عملیات حسابداری خاص در مالزی محدود است زیرا بر طبق گفته شرکت‏کننده شماره 1:

«نقش انجمن استانداردهای حسابداری اسلامی فقط در نظر گرفتن استاندارد بین‏المللی و اجرای است و دیگر نقشی در ایجاد استانداردهای حسابداری ندارد».

با همگرایی به سمت استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی, انجمن استانداردهای حسابداری مالزی نقش یک واسطه را در کشف تغییرات در استانداردهای بین‏المللی ایفا می‏کند؛ در نتیجه زمینه برای پاسخگویی به نیازهای مالی اسلامی فراهم خواهد شد (حنیفه و سینگ؛ 2012). انجمن استانداردهای حسابداری مالزی بیشتر نگران این مسئله است که آن‏ها برای مصارف خاص و مختلف قرارداد طراحی می‏شوند؛ همچنین استانداردهای حسابداری اسلامی خاص می‏توانند فرصت‏های ناخوشایندی را برای واسطه‏گری و سوء استفاده فراهم نمایند. این مسئله باعث می‏شود انجمن استانداردهای حسابداری مالزی برای نهادهای مالی اسلامی تحت استانداردهای گزارش‏گری مالی مالزی استثنایی قائل نشود که معادل استانداردهای گزارش‏گری مالی اسلامی است (انجمن استانداردهای حسابداری مالزی؛ 2012). درحقیقت به واسطه قدرتی که دارد؛ بحث در مورد همگرایی استانداردهای حسابداری از هماهنگ‏سازی به استاندارد‏سازی یک طرفه تغییر یافته است. این موضوع به خوبی در مقدمه استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی قابل مشاهده است که توضیح می‏دهد در صورت‏های مالی نباید علنا اعلام کرد که از استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی پیروی می‏شود مگر اینکه به طور کامل پیرو استانداردهای کاربردی باشند و فقط به برخی از آن‏ها بسنده نکنند. در استانداردهای مالی بین‏المللی موارد استثنایی وجود ندارد.

بنابراین گروه تنظیم استاندارد آسیا- اقیانوسیه (AOSSG) (2010) معتقد است که تنظیم‏کننده‏های استاندارد ممکن است به در نظر گرفتن تعادل نظرات مشاوران شریعت با طرح‏های همگرایی نیاز داشته باشند؛ برای مثال تفاوت در نظرات مربوط به نحوه ایجاد معاملات مالی اسلامی موجب همگرایی عملیات معاملات مختلف در حوزه‏های قضایی متفاوت می‏شود که ممکن است در آینده بازتاب‏هایی نیز داشته باشد. با توجه به مصاحبه‏های انجام شده؛ برای کاهش تغیرات در گزارش‏گیری نهادهای مالی اسلامی؛ بیشتر پاسخ‏دهنده‏ها دستورالعمل و نظراتی را در مورد استفاده از استانداردهای گزارش‏گیری مالی بین‏المللی در عملیات حسابداری در سطح جهان توسط نهادهای اسلامی بیان کردند. بر طبق گفته شرکت‏کننده شماره 3؛ اگرچه استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی می‏توانند به نهادهای اسلامی در انجام قراردادهای اسلامی کمک کنند؛ با این وجود معاملات نهادهای اسلامی را به‏طور صحیح نشان نمی‏دهند. درحقیقت؛ استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی به همین دلیل ایجاد و توسعه یافته‏اند. اگرچه آن‏ها شباهت‏های اقتصادی با معاملات مبتنی بر استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی دارند ولی افرادی نیز معتقد هستند که معاملات مالی اسلامی باید به شکل متفاوت توضیح داده شوند (حنیفه و سینگ؛ 2012). بیشتر شرکت‏کننده‏ها بر این مسئله تاکید داشتند که هنوز فرصتی برای ارائه دستورالعمل‏های خاص در گزارش‏گیری نهادهای مالی اسلامی وجود دارد. شرکت‏کننده شماره 5 معتقد است پیش‏نیازهای مختلف نهادهای مالی اسلامی به‏طور کامل توسط استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی نشان داده نمی‏شود. علاوه برآن؛ شرکت‏کننده فوق خاطرنشان ساخت که عدم هماهنگی در عملیات حسابداری معاملات نهادهای مالی حسابداری ممکن است بر اعتماد بازار و مسئله جهان‏سازی تاثیر می‏گذارد. وی در ادامه بیان کرد که انجمن استانداردهای حسابداری اسلامی انعطاف‏پذیری زیادی را در جستجوی مشاوره برای توسعه عملیات حسابداری در معاملات نهادهای مالی اسلامی نشان می‏دهد. علاوه برآن؛ شرکت‏کننده شماره 7 معتقد است که:

«حتی اگر استانداردهای موجود برای پوشش دادن معاملات اسلامی کافی باشند؛ شخصا من عقیده دارم که نهادهای مالی اسلامی باید دارای استانداردهای مخصوص به خود باشند به‏طوری که در آن نام؛ شرایط و مفاهیم استفاده شده در استانداردها منعکس‏کننده مجموعه اصطلاحات تخصصی اسلامی است. درحقیقت؛ استانداردها باید مبتنی بر اصول اسلامی باشد. همچنین؛ استانداردها باید در مورد مفاهیم و اصول اسلامی و اصول شریعت همانند دستورالعمل رفتار نمایند».

علاوه برآن؛ نهادهای مالی اسلامی منتشرکننده محصولات مطابق با شریعت برای اینکه به اعتماد عمومی دست یابند؛ باید از افشاء اضافی استفاده کنند که این امر مستلزم ایجاد دستورالعمل‏های لازم است. برخی از شرکت‏کننده‏ها به خوبی از اهمیت افشاء اضافی برای محصولات نهادهای مالی اسلامی آگاه بودند و در نظرات خود به آن اشاره کردند. در این مورد شرکت‏کننده شماره 1 می‏گوید:

«درحقیقت؛ فرایند گزارش‏گیری با فعالیت‏های بانکی متعارف فرق دارد و برای مقایسه نظام بانکی متعارف به افشاء اضافی نیاز داریم».

علاوه برآن؛ شرکت‏کننده شماره 4 معتقد است افشاء نشان می‏دهد که آیا درآمد به دست آمده حلال است زیرا شورای مشورتی فقهی بیشتر نگران کامل بودن قرارداد است و اینکه آیا نهادهای مالی اسلامی محصولات مطابق با شریعت را ارائه می‏دهند.

اگرچه با توجه به یافته‏های بالا استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی در نهادهای اسلامی قابل کاربرد هستند؛ با وجود این هنوز فرصتی برای استانداردهای حسابداری اسلامی و متفاعد کردن گروه‏های ذینفع وجود دارد به ویژه کاربران مسلمان که محصولات‏شان به راستی مطابق با شریعت و مورد تایید شورای مشورتی فقهی است. برخی از شرکت‏کننده‏ها معتقد هستند استانداردها باید مطابق با استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی باشند و در سطح بین‏المللی به خوبی اجرا شوند. افزایش مقایسه‎پذیری برون‏مرزی معامله‏های مالی اسلامی به عنوان یک چالش برای تنظیم‏کننده‏های استاندارد و گروه‏های ذینفع محسوب می‏شود؛ با این وجود آنها باید به مسئله حساسیت‏های مذهبی هم توجه نمایند (AOSSG,2010). بنابراین وجود یک درک مشترک بین استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی و نهادهای مالی اسلامی ضروری است زیرا هنوز افرادی وجود دارند که معتقد هستند برخی از اصول استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی با تفسیر شریعت ناسازگار هستند علیرغم آنکه استانداردهای فوق در سطح بین‏المللی مورد قبول نهادها می باشند (هانفا و سینگ؛ 2012).

در درک این مسئله که نهادهای مالی اسلامی تا حد قابل توجهی موجب افزایش موقعیت مالزی به عنوان یک مقصد سرمایه‏گذاری مستقیم خارجی محبوب یعنی بانک نگارا مالزیایی (BNM) تلاش‏هایی را به منظور ایجاد سازگاری بین سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی و استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی انجام داده است. شرکت‏کننده شماره 2 معتقد است که در مالزی بانک نگارا نقش مهمی را در ایجاد دستورالعمل در گزارش‏گری نهادهای مالی اسلامی ایفا می‏نماید حتی اگر در سطح بین‏المللی محبوبیت چندانی نداشته باشد. بانک نگارا اقدامات مهمی را در جهت حمایت از طرح دولتی مالزی یعنی تثبیت موقعیت مالزی به عنوان کانون مالی اسلامی آسیا انجام داده است.

شرکت‏کننده شماره 4 در این مورد می‏گوید:

«اگر انجمن استانداردهای مالی اسلامی فاقد استاندارد لازم باشد. بانک نگارا می تواند دستورالعملی را در این مورد مطرح کند. بنابراین شکاف موجود با دستورالعمل‏های بانک نگارا پر خواهد شد».

به طورکلی؛ در مالزی دستورالعمل‏های مربوط به گزارش‏گری نهادهای مالی اسلامی به وسیله بانک نگارا آماده می‏شود حتی اگر در سطح بین‏المللی اتفاق نیافتد. بیشتر شرکت کننده ها در مصاحبه معتقد هستند برای اینکه نهادهای مالی اسلامی بتوانند استانداردهای حسابداری را به صورت موثر اجرا کنند؛ سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی باید با انجمن استانداردهای حسابداری اسلامی همکاری کند. علاوه برآن؛ برخی از شرکت‏کننده‏ها تمایل زیادی برای مشاهده هماهنگی بین استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی و سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی در زمان بی‏ثباتی داشتند.

به واسطه تاثیر انجمن استانداردهای حسابداری اسلامی به عنوان سازمان استاندارد حسابداری جهانی و حرکت به سمت همگرایی؛ لازم است که در استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی عملیات حسابداری محصولات مالی حسابداری نیز در نظر گرفته شود. بر طبق گفته شرکت‏کننده شماره 1 تطبیق بین استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی و سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای اسلامی باید تشویق شود؛ حتی اگر اختلاف‏های زیادی وجود داشته باشد. این شرکت کننده در ادامه می افزاید به واسطه جهانی بودن استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی؛ وجود مراحل متعدد ضروری است. با توجه به این مسئله شرکت‏‎کننده فوق معتقد است که این تطبیق دادن برای جلوگیری از بروز مسائلی مانند بورس سهام محلی ضروری است- با فرض اینکه استانداردهای حسابداری تحت قوانین استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی عمل نمی‏کنند- و صورت‏های مالی نهادهای اسلامی ممکن است واجد شرایط لازم باشند. سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی چون نمی‏تواند به تنهایی به حیات خود ادامه دهد؛ مجبورند با انجمن استانداردهای حسابداری اسلامی همکاری نمایند. بر طبق گفته همین شرکت کننده؛ اگرچه سازمان استانداردهای حسابداری مالی اسلامی کمیته‏ای را برای در نظر گرفتن این موضوع ایجاد کرده ولی پیگیری آن چندان جدی نبوده است.

سفارش ترجمه تخصصی حسابداری

همان‏طور که در متن فوق توضیح دادیم؛ شکاف عمیق بین استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی و گزارش‏گری مالی بین‏المللی مطابق با مبحث اجاره است. اخیرا انجمن استانداردهای حسابداری اسلامی شرایطی را برای اجاره با نام استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی اجاره 16 (IFRS 16 Leases) در سیزده ژانویه 2016 منتشر کرده که تا تاریخ 1 ژانویه 2019 اعتبار دارد. این امر شکاف بین استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی و سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای اسلامی را عمیق‏تر کرد. حساب‏های استانداردهای گزارش‏گری اجاره 16 بیشتر به عنوان اجاره مالی ثبت می‏شوند که در مقایسه با استاندارد حسابداری مالی سازمان حسابرسی نهادهای اسلامی (FAS) شماره 8- اجاره و اجاره به شرط تملیک- همگی باید همانند اجاره عملیاتی در نظر گرفته شوند. مفهوم «حق استفاده» بر طبق بیانیه انجمن استانداردهای حسابداری مالزی با دستورات شریعت سازگار است که یک نوع تفسیر مالزیایی محسوب می‏شود. انجمن استانداردهای حسابداری مالزی تصمیم گرفت از استانداردهای اسلامی در دستورجلسه‏های مالی استفاده کند. این یک صنعت جهانی یک تریلیون دلاری می‏باشد و تاکنون رشد قابل ملاحظه‏ای داشته است.

تلاش برای توجه به استانداردهای حسابداری در نهادهای مالی اسلامی این اطمینان را به وجود می‏آورد که همگرایی در دستورجلسه‏های مالی اسلامی ایجاد خواهد شد. همچنین تلاش برای ارزش بخشیدن به اصول مالی اسلامی در استانداردهای حسابداری جاری مورد حمایت قرار می گیرد. هماهنگ‏سازی هدفمند بین استانداردهای گزارش‏گری مالی اسلامی و سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای اسلامی باعث ایجاد سود گسترده در سطح جهان؛ ارتقاء مقایسه‏پذیری صورت‏های مالی و گزارش‏گری بر طبق قراردادهای اسلامی می‏شود. این پیشنهادها در سرتاسر کل صنعت کاربرد یکسانی دارند و برای استفاده در حسابداری متعارف اغلب در انجمن استانداردهای حسابداری اسلامی مطرح می‏گردند. خبرگزاری رویترز در سال 2012 گزارش داد که گروه تنظیم‏کننده استاندارد آسیایی/ اقیانوسیه- یک سازمان منطقه‏ای که دستورالعمل‏های حسابداری را ایجاد می‏کند- معتقد است انجمن استانداردهای حسابداری اسلامی باید دستورالعمل‏هایی را برای استانداردهای مالی اسلامی در نظر بگیرد[7]. بر اساس این مطالعه بیش از سه چهارم 24 گروه تنظیم کننده استاندارد مالی معتقد هستند که استانداردهای حسابداری اسلامی مجزایی خارج از چهارچوب استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی وجود ندارد زیرا آنها با روند جهانی همگرایی با استانداردهای فوق ناسازگار هستند.

6: بحث و پیامدهای آینده

در این مقاله توسعه نهادهای مالی اسلامی با گذشت زمان مورد بحث قرار گرفت و یافته‏های به دست آمده نشان می‏دهند که فرایند گزارش‏گیری همزمان با رشد نهادهای مالی اسلامی در سرتاسر جهان گسترش یافته است. بسیار جالب است که شواهد به دست آمده نشان می‏دهند شرکت‏کنندگان در مصاحبه بیشتر بر روی کاربردی بودن گزارش‏گیری در این صنعت رقابتی تاکید داشتند در حاالی‏که در جامعه مسلمانان وجود یک تعادل ضروری به نظر می‏رسد. یافته‏های به دست آمده نشان می‏دهند که نهادهای مالی اسلامی از وجود استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای اسلامی موجود آگاه هستند به‏طوری که از این استانداردها به عنوان یک منبع برای تهیه صورت‏های مالی استفاده می‏شود. مهم‏ترین علتی که باعث عدم استفاده از استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی اسلامی در گزارش‏گیری نهادهای اسلامی می‏شود؛ مسئله مقایسه‏پذیری است. با اینکه برخی از کشورها در سرتاسر جهان استانداردهای گزارش‏گیری مالی بین‏المللی را پذیرفته‏اند ولی نفوذ استانداردهای حسابداری سازمان حسابرسی اسلامی در بازار تا حدودی مشکل است؛ جایی‏که یک صنعت غربی بر آن حاکم است.

در کاربرد استانداردهای سازمان حسابداری و حسابرسی نهادهای مالی اسلامی یک عامل چالش‏انگیز دیگر نیز وجود دارد و آن وجود مکاتب اندیشه اسلامی مختلف در درک اصول اسلامی است. درنتیجه؛ کاربرد محصول نهادهای مالی اسلامی در میان کشورهای اسلامی متغیر است و به تایید شورای مشورتی فقهی موجود در آن کشور خاص بستگی دارد. هرچند کشور مالزی در این مورد دارای نگرش آزادی‏خواهانه است زیرا تمامی چهار مذهب به فرموله‏سازی محصولات نهادهای مالی اسلامی تمرکز می‏کنند؛ درنتیجه محصولات اسلامی مختلفی در مالزی تولید خواهد شد. استفاده از استانداردهای مالی بین‏المللی در فرایند گزارش‏گیری به خوبی مورد حمایت شرکت‏کنندگان در مصاحبه یعنی کارشناسان نهادهای مالی اسلامی قرار گرفت؛ اگرچه برخی از آنها معتقد بودند که استفاده از این استانداردها به منزله توجه بخش اسلامی محصولات نیست. در اینجا باید خاطرنشان ساخت که برخی از شرکت‏کننده‏ها بر روی این مسئله تاکید کردند که محصولات آن‏ها نسخه کپی‏ شده محصولات بانکداری متعارف است. بیشتر آن‏ها معتقد بودند که برای گزارش‏گیری؛ محصولات نهادهای مالی اسلامی به روش بانکداری متعارف ترجمه می‏شوند؛ سپس برای بررسی و تفسیر مشابه گزارش‏گیری محصولات متعارف و بر طبق استانداردهای گزارش‏گیری مالی بین‏المللی عمل می‏شود.

پیامدهای کاربردی مطالعه ما به دو دسته تقسیم می‏شوند: اول؛ شواهد به دست آمده از شرکت‏کننده‏ها به طور آشکار نشان می‏دهد که چگونه توسعه گزارش‏گیری در نهادهای مالی اسلامی منعکس‏کننده رویکردهای آن‏ها است؛ همچنین شواهد بیان می کنند که این مراکز پا را از اهداف اولیه دینی خود فراتر گذاشته و به رویکرد سرمایه‏داری سیستم بانکداری متعارف نزدیک می‏شود. محصولات نهادهای مالی اسلامی از نظر کارکرد مشابه محصولات بانکداری متعارف است و تنها تفاوت آن در انعقاد قرارداد می‏باشد. بنابراین استانداردهای گزارش‏گیری مالی بین‏المللی می‏توانند محصولات نهادهای اسلامی را با استفاده از روش محصولات بانکداری متعارف گزارش نمایند. با دستیابی به شواهد بیشتر در این مقاله می‏توان به این نکته پی برد که نهادهای مالی اسلامی بر ابزارهای فنی محصولات تاکید می‏کنند بدین معنی که هدف اولیه نهادهای مالی اسلامی گسترده و فراگیر است. هرچند؛ بحث در مورد این مسئله که چگونه نهادهای مالی اسلامی می‏توانند به هدف‏های واقعی آموزش اسلامی از طریق محصولات خود دست یابند از حوصله این مقاله خارج است. در تحقیقات آینده باید بر روی موضوع نحوه دستیابی به اهداف دینی و انجام عملیات حسابداری اسلامی از طریق محصولات مبتنی بر شریعت تمرکز نمود.

دوما؛ شواهد به دست آمده نشان می‏دهند که استانداردهای حسابداری اسلامی مجزا برای نظارت بر محیط نهادهای مالی اسلامی مفید نیستند و درعوض آنها به استانداردهای افشاء و توضیح در مورد قراردادهای اسلامی و متقاعد کردن جامعه مسلمانان نیاز دارند برای اینکه مطمئن شوند آن‏ها واقعا محصولاتی را ارائه می‏دهند که مبتنی بر شریعت و مورد تایید شورای مشورتی فقهی هستند. برخی از شرکت‏کننده‏ها به عملیات سازمان حسابداری و حسابرسی اسلامی برای منعکس‏کردن قراردادهای محصول بر طبق اصول اسلامی اشاره کردند. با این وجود؛ دستورالعمل‏های نهادهای مالی اسلامی کاربرد جهانی ندارند به ویژه اگر دارای استانداردهای حسابداری مجزا باشند. در مورد مسئله هماهنگ‏سازی و همگرایی استانداردهای گزارش‏گیری مالی بین‏المللی تعداد زیادی از شرکت‏کننده‏ها بر روی عملیات حسابداری و افشاء نهادهای مالی اسلامی تمرکز کردند و برای کاربرد موفق در سطح جهانی آیا در چهارچوب استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی عمل می‏کنند. تنظیم دستورالعمل در نهادهای مالی اسلامی تحت چهارچوب استانداردهای گزارش‏گیری مالی بین‏المللی به عنوان یک پیشرفت عمده در توسعه گزارش‏گیری اسلامی در نظر می‏شود. انجمن استانداردهای حسابداری اسلامی برای توسعه استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی در بنگاه‏های کوچک و متوسط (SMEs) باید از استانداردهای مستقل استفاده نماید. اگرچه برخی از کارشناسان معتقد هستند که این هدف دارای ماهیت سرمایه‏داری است و به قانونی بودن نهادهای مالی اسلامی کمک می‏کند؛ با این وجود می‏توان شاهد توسعه خوبی در گزارش‏گیری محصولات نهادهای مالی اسلامی بود. در چنین شرایطی؛ برای ایجاد یک چهارچوب مفهومی حسابداری اسلامی؛ انجام تحقیقات گسترده در آینده ضروری است به طوری‏که استانداردهای نهادهای مالی اسلامی بر اساس یک پایه منسجم به آسانی می‏توانند توسعه یابند و به مرحله اجرا در آیند. بنابراین باید این مراکز را تشویق کرد که بر طبق چهارچوب استانداردهای گزارش‏گری مالی بین‏المللی عمل نمایند.