ترجمه تخصصی گزارش مالی و ترازنامه
بنابراین موضوعات مرتبط با تهیه گزارشهای مالی (از جمله ترازنامه) و کاربرد آنها توسط محققان ذیل بحث و بررسی شده است: 1) ایالات متحده آمریکا: ال. ای. بنرشتاین (2002) [1]، تی. پی. کارلین (2001) [2]، آی. آر. مک مین (2001) [2]، کونراد کاربرگ (2008، 2014، 2016، 2019) [3-6]، آر. سی. هایگینز (2007) [7]، چارلز اچ. گیبسون (2013) [8،9]، لین ام. فرازر، آیلین اورمیستون (2010، 2013، 2016) [10]، والتر آرتز، پیتر والتون (2013، 2017) [11،12]، جان وی. فلود (2015) [13]؛ (2) فرانسه: بی. کولاس (1997) [14]؛ کریشنا جی. پالپیو، پال ام. هیلی (2013) [15]؛ (3) دانشمندان بریتانیا (1998) [17]؛ پی. آتریل (2007، 2015) [18،19]، ای. مک لانی (2007، 2015، 2017) [20-18]؛ (4) ایرلند: والش سیاران (2001) [21]؛ (5) لاتویا: وی. پوپا (2008) آر. اسنیدر (2008) [22]؛ (6) ر وسیه: ام. آی. کوتر (2017، 2018، 2019، 2020) ]26-23]، ام. ام. گورسکایا (2017، 2018، 2019، 2020) [26-23]؛ (7) عراق: سعود سید مشکور الامری (2019) [27]؛ (8) هند: تی. اس. گریوا، اچ اس گریوال، جی. اس. گریوا، آر. کا. خوسلا (2019) [28]؛ (10) اسکاتلند: ای. سانگستر (2017، 2020) [25،26] و سایرین. بسیاری از مسائل حل نشده بحث و بررسی شدند.
موضوعاتی مانند ساختار، محتوا و ارزیابی مقالات مربوط به وضعیت مالی شرکت از سوی اقتصاددانان دانشگاهی در سراسر جهان مورد بررسی قرار گرفتهاند. اما به نظر میرسد این مسائل به طور کامل حل نشدند. مسائل مربوط به احتمالات تحلیلی ترازنامه نیز یکی از موضوعات مورد بحث بوده است. محتوا و روششناسی تعیین شاخصهای مالی بر اساس دادههای ترازنامه از جمله مسائل حل نشده هستند. با افزایش شتاب توسعه فناوری کامپیوتر دیجیتال، اهمیت این مسائل نیز در رابطه با اقتصادی جهانی بیشتر شده است.
هدف مقاله حاضر ارائه طرحها و پیشنهاداتی برای تبدیل ترازنامه اکراین (گزارش مالی) تحت شرایط دستیابی به IFRS [1]و یکپارچگی اروپا با استفاده از فناوریهای دیجیتال کامپیوتری است تا آگاهیبخشی و تحلیل بیشتری در ترازنامه فراهم شود.
مقاصد این مقاله عبارتند از: مطالعه مفاهیم ترازنامه و گزارش وضعیت مالی؛ بررسی سابقه ترازنامه در جهان و در اکراین در زمینه دستیابی به استانداردهای حسابداری IFRS و یکپارچگی اروپا؛ توضیح ساختار و محتوای داراییها و بدهیهای ترازنامه اکراینی، ارائه پیشنهاداتی برای بهبودی آنها تحت شرایط فناوریهای کامپیوتری دیجیتال؛ توضیح امکانات تحلیلی گزارش وضعیت مالی تحت شرایط فناوریهای کامپیوتری دیجیتال و همراه با اشکال دیگر گزارشهای مالی؛ طرح مراحل سازمانی گزارش وضعیت مالی (ترازنامه) با در نظر گرفتن استاندارد حسابداری ملی شماره 1 (N0 1) "الزامات کلی گزارش مالی" (اکراین)، استانداردهای بینالمللی گزارش مالی و دستورالعمل 2013/34/EU درباره گزارشهای مالی سالانه.
کارهایی که در بالا عنوان شد، موجب افزایش آگاهیبخشی و تحلیلی بودن ترازنامه میشوند و در نتیجه موجب تسریع اتخاذ تصمیمات مدیریتی علمی از سوی کاربران در حوزه فناوریهای کامپیوتری دیجیتال خواهند شد.
2. روش تحقیق
در این تحقیق روشهای زیر بکار رفته است: (1) روشهای علمی کلی: رویکرد تاریخی و منطقی، استقراء، استتنتاج، تحلیل و ترکیب؛ (2) تکنیکهای ویژه: حسابها، حسابداری دوطرفه[2]، تراز، گزارش، صفحه گسترده، تعمیم.
3. مفاهیم ترازنامه و گزارش وضعیت مالی. سابقه ترازنامهها در دنیا و در اکراین مستقل در زمینه دستیابی به استانداردهای حسابداری IFRS و با رعایت دستورالعمل 2013/34/EU در گزارشهای مالی سالانه
واژه تراز (balance) از ریشه کلمه لاتین bilanx گرفته شده است، که به معنی دو مقیاس است. رومیها از این واژه همراه با libra (balance) به معنی تراز دو مقیاسی (libra bilanx) استفاده میکردند. بعدها کلماتی نزدیک به واژه در بسیاری از زبانهای دیگر برای اشاره به تراز (balance) بوجود آمد: «la bilancia» در زبان ایتالیایی، «la balance» در زبان فرانسوی، «a balance»
در زبان انگلیسی، و «бaлaнc» در زبان اکراینی. بنابراین واژه تراز (balance) به معنی تراز و تعادل است.
ترازنامه حسابداری را در نظر بگیرید. این ترازنامه عنصری از روش حسابداری را نشان میدهد که شامل دستهبندی دارایی یک شرکت بر اساس عوامل زیر است: (1) ساختار و تخصیص، (2) منابع اطلاعات. در ترازنامه حسابداری واژه balance دو معنی دارد: (1) برابری حساب بدهکاری و بستانکاری، برابری حسابهای تحلیلی و ترکیبی، برابری داراییها و بدهیهای ترازنامه حسابداری؛ (2) فرم اصلی گزارشهای حسابداری که وضعیت داراییهای شرکت و منابع تشکیل آن از نظر پولی در تاریخ معین را نشان میدهد.
دانشمندان آمریکای مدرن فرازر لین ام.، ارمیستون آیلین (20016) میگویند: "ترازنامه شرایط مالی و وضعیت مالی شرکت را در تاریخ معینی نشان میدهد. ... معادله تراز اینگونه بیان میشود: داراییها = بدهیها + سهام – دارایی سهامداران [10، ص. 48]. دانشمندان آمریکایی آرتز والتر، والتون پیتر (2013، 2017) میگویند: "ترازنامه (بر اساس واژگان IASB گزارش وضعیت مالی است) تصویری از زمان معین را میدهد – آخرین روز سال مالی – و نشان میدهد که بودجه شرکت چگونه تامین شده است و پول چگونه در ظرفیتی مولد و سودبخش سرمایهگذاری شده است (کارخانه، ساختمان، کامپیوترها، اختراعات و غیره) [12، ص. 4]. دانشمند آمریکایی دیگری، جان وی. فلود (2015) тaкoж poзкpивaє бaлaнc [13، ص. 60-45]. دانشمندان فرانسوی استولوی هروی، لبز میشل، دینگ یوان (2013) میگویند: عبارت ترازنامه (که حالات گزارش وضعیت مالی نامیده میشوند) حاوی پیامی درباره فرمت آن است. ترازنامه مجموعهای از دو فهرست است: در یک سو منابع (که دارایی نامیده میشوند) و در سوی دیگر، تعهدات به طرفین خارجی (مسئولیتها یا بدهیها و ارزش خالص، بدهی شرکت به عنوان موجودیتی جداگانه به سهامداران یا مالکان) [29].
ترازنامه مهمترین سند حسابداری است، منبع مهمی از اطلاعات برای مدیریت، برنامهریزی، سازماندهی تولید، استانداردسازی، تحلیل و کنترل است. ترازنامه ترکیبی از حسابها را نشان میدهد. به همین دلیل است که باید توانایی خواندن ترازنامه و ارزیابی انتقادی آن را از نظر محتوا، ساختار و استفاده منطقی از دادهها داشته باشیم.
ترازنامه بیش از 500 سال است که به عنوان یک مفهوم حسابداری وجود دارد. اولین اطلاعات مطمئن درباره استفاده از این واژه در کارهای حسابداری را میتوان در دفتر کل بانک ایتالیایی در سال 1408 یافت. در ادبیات واژه balance اولین بار توسط لیوسا پاسیولی، ریاضیدان مشهور ایتالیایی، در کاری که در سال 1494 منتشر کرد و توسط بندیتو کاتروگلی در کاری که در سال 1458 نوشته و در 1573 در وینز منتشر شده است، بکار رفته است. واژه balance در قانون اولین بار در قانون تجارت فرانسه در زمان ناپلئون (1807) بکار رفته است. ترازنامه شکل قدیمی تعمیم دادههای مربوط به اقتصاد و روند مالی شرکتهاست. اطلاعات دقیقتر درباره منشاء ترازنامه حسابداری در دست نیست.
کار لوسا پاسیلیو بحث زیادی را بین محققان درباره سابقه حسابداری سال آخر بوجود آورد. بویژه بحث زیادی درباره ساختار و محتوای ترازنامه پدید آمد. فالیو بستا (بستا، 1909؛ سارگیاکومو، 2012) اولین کسی بود که ترازهای درونی آزمایشی را بررسی و توصیف کرد [30، 31]. او بر ترازهای آندره باباریگو، تمرکز کرد که یک تاجر بود. ای. پراگالو در تحقیق خود به بستا اشاره کرد و یه این نتیجه رسید که: "آندره باباریگو، تاجری ونیزی، از چنین ترازی در گزارشهای خود در سال 1434 استفاده کرده است، مدتها قبل از اینکه پاسیولی از آن استفاده کند" [32 ص. 392]. دیراور ترازنانهها و حاسب سود و زیان شرکت فرانچسکو داتینی را در بارسلونا در سال 1399 توضیح داده است (راور، 1956) [33]. اف. ملیس بر مسائل ترازها تاکید کرده است (ملیس، 1950، 1962، 1972) [36-34]. ای. مارتینلی (1974) ترازنامههای قدیمی را بررسی کرده و توضیح داده است [37].
محققان جدید ام. کوتر و ام. گورسکایا نشان دادند که در شرکت اف. داتینی در پیزا (اوئلین شرکت یا مالکیت – 1383-1386؛ دومین شرکت – 1387-1392) حساب سود و زیان قبل از ترازنامه آزمایشی و ترازنامهها آمده است، که اولین بار در سال 1394 در شرکتها پدید آمدند. شرایط بعدی ناشی از الزامات شرکا برای قابل اطمینان و به موقع بودن محاسبه نتیجه مالی برای توزیع سود به عنوان پاداش است (کوتر، 2017؛ کوتر، 2020؛ سانگستر، 2017) [25، 26]. مولفان در بالا توجه ویژهای به این واقعیت داشتند که حساب سود و زیان همیشه در دفتر کل وجود داشته و هیج کس ناکتون کپی از حساب و زیان ایجاد نکرده است زیرا جزئیات خیلی زیادی را شامل میشود و چندین برگ را اشغال خواهد کرد. در بررسی ترازنامههای قرون وسطایی، ام. کوتر و ام گورسکایا و همکارانشان اولین نمونه از ارزیابیهای کاهش ارزش داراییها و استهلاک را کشف کردند. آنها با استفاده از منابع آرشیوی نشان دادند که فقط کاهش ارزش داراییها در شرکتهای آن زمان ارزیابی شده است در صورتیکه استهلاک فقط یکبار در سال 1399 در بارسلونا ارزیابی شده است (کوتر، 2018) [23]. و آنچه که اهمیت ویژهای دارد این است که نشان داده شد حسابهای قرون وسطایی چگونه اندوختههایی را از سود قبل از توزیع آن، برای بهبود قابلیت اطمینان حسابداری ایجاد کردند (کوتر، 2020) [23].
در آن سالهای نخستین، بحثهایی درباره محتوا و ساختار ترازنامهها مطرح بود. نظریه یک ردیف حساب گسترش یافت. اولین ترازنامه حسابداری سالانه در دهه 1390 در شرکت بازرگانی فرانچسکو داتینی گردآوری شد. این ترازنامه نمونه اولیه ترازنامه امروزی بود. در قرن نوزدهم شرکتهای سهامی کم کم در اروپا پدید آمدند و ترازنامههای خود را در روزنامهها منتشر کردند. ساختار عجیب و غریب ترازنامهها توجه کاربران را جلب کرد و آنها شروع انتقاد از فرم ترازنامه کردند. حسابداران فرانسوی ایگن لیایوتی و ادولف گویلبات اولین کسانی بودند که به این انتقادها پاسخ دادند. آنها در کار خود که در اواسط دهه 1880 منتشر شد، تاکید کردند که داراییهای ترازنامه حاوی داراییهای جعلی و صوری است. بدهیهای ترازنامه نیز حاوی بدهیهای صوری بود.
در نیمه اول قرن بیستم، جان فردریک شیر، بنیانگذار حسابداری تجاری آلمانی، اصلاح روش تهیه ترازنامه و نامگذاری مجدد عناونی ترازنامه را پیشنهاد کرد: PROPERTY (دارایی) – برای سمت چپ و CAPITAL (سرمایه) برای سمت راست. نظریه دو ردیف حساب (که نظریه شیر[3] نامیده میشود) جایگزین نظریه یک ردیف حساب شد. به این ترتیب ترازنامه بیشتر قابل فهم شد.
در نیمه دوم قرن نوزدهم، بازارهای مالی و بانکداری به طور فعال در آمریکا و بریتانیای کبیر توسعه یافت، و ارائه گزارشهای مالی برای دریافت وام یا شرکت در بازار سهام متداول شد. در نتیجه، گزارشهای مالی نظاممند و کاملاً یکپارچه پدید آمد. این ترازنامهها بر اساس منافع کاربران مختلف این گزارشها از جمله مدیران تهیه شدند. حالا ترازنامهها مطابق با الزامات استاناردهای IFRS تهیه میشود که به جای دو مولفه، سه مولفه را شامل میشوند: داراییها، سرمایه و بدهیها.
تحقیقات مربوط به تراز حوزهای از دانش است که به محتوای اقتصادی تراز حسابداری، اصول طراحی آن، قوانین ارزیابی مدخلها و استفاده از اطلاعات تراز برای مدیریت شرکت میپردازند. در نیمه دوم قرن نوزدهم مکاتب حسابداری زیر پدید آمد: مکتب حسابداری ایتالیا، فرانسه، آنجلو آمریکایی (رویکرد پراگماتیک یا عملگرا). هر یک از این مکاتب روشهای خاص خود را برای مطالعه ترازنامهها داشتند.
مسیر تکامل و شکلگیری ترازنامهها راهی طولانی بوده است. هر مرحله از توسعه و تحول اجتماعی ساختار خاص خود را برای ترازنامه داراست. در اکراین شایعترین ویژگیها (از 1925) عبارت بودند از: منابع گردآوری، چارچوب زمانی گردآوری، میزان دادهها، محتوا، فرم. تبدیل محتوا و ساختار ترازنامههای حسابداری در اکراین به توسعه حسابداری وابسته بوده است. (جدول 1).
از آنجا که اکراین بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بود، تاریخ توسعه حسابداری اکراین با توجه به این مسئله بررسی شده است. در سال 1991 اکراین کشوری مستقل شد و شروع به توسعه سیستم مستقل حسابداری خود کرد. در طول این مراحل ترازنامههای شرکتها تغییر کرد.
در سال 1998 برنامه اصلاح سیستم حسابداری با استفاده از استانداردهای بین المللی اتخاذ شد و بر اساس این برنامه، همه شرکتهای اکراینی باید سیستم حسابداری جدید را در طی 2000-2021 پیاده میکردند. طول مدت دوره گذر در حدود 2 سال بود.
در 1 ژانویه سال 2000 "قانون اکراین برای حسابداری و گزارش مالی اکراین" به اجرا درآمد (16.07.1999) [38]. این قانون چارچوب حقوقی نظارت، سازماندهی و اجرای و گردآوری گزارشهای مالی را در اکراین تعریف میکند. در سال 1999 اولین استانداردهای حسابداری اکراین (از این پس AS) در رابطه با گزاشهای مالی و روش گردآوری آنها طرح و ارائه شد و از 01/01/2000 به اجرا درآمد: AS1 "الزامات کلی گزارشهای مالی"، AS2 "گزارش درآمد، AS3 "گزارش جریانهای نقدی"، AS4 گزارش دارایی" (که از 19/03/2013 از اعتبار ساقط شده است).
در طول 2000-2013 ترازنامه اکراین همواره در حال تغییر و تحول بوده و بهبود یافته است. اما ما تغییرات رو به گذشته را بررسی نخواهیم کرد. بلکه تمرکز با بر جزئیات فرم ترازنامه (گزارش مالی) است که اکنون به شکل فرم شماره 1 (No 1) در اکراین ارائه میشود. محتوا و عنوان این فرم ترازنامه مطابق با استاندارد حسابداری ملی (از این پس NAS) 1 "الزامات کلی گزارشهای مالی" تغییر کرده است که از سوی وزارت مالی اکراین به تصویب رسیده است (توصیبنامه شماره 73 به تاریخ 07/02/2013) [30]. در طول 2013-2020 محتوا و ساختار ترازنامه نیز تغییر کرده است. اما ما فرم ترازنامه اکراینی را مورد نقد قرار میدهیم که در حال حاضر پیاده میشود و پیشنهادات خود را در رابطه با آن ارائه میدهیم.
در سال 2017 قانون اکراین درباره تغییرات قانون اکراین "در رابطه با حسابداری و گزارش مالی اکراین" [40] به تصویب رسید تا هنجارهای قانونی و ملی در شرایط بخشنامه 2013/34/EU شامل شود [41]. این قانون از 01/01/2018 به اجرا درآمد و برخی از شرایط آن در 01/01/2019 پیاده شد. تغییراتی که در گزارشهای حسابداری و مالی ایجاد شد به منظور ایجاد تاثیرات زیر بر کار شرکت بود: (1) ارائه فرمت الکترونیک گزارش مالی (سال 2019 اولین دوره گزارش بود) و انتشار آن در وب سای شرکت همراه با نتایج حسابرسی (برای موسسات مالی، شرکتهای بزرگ و متوسط که منافع اجتماعی به دنبال دارند). به این ترتیب امکان افزایش شفافیت و مقایسه ارقام گزارش مالی پدید آمد؛ (2) اجبار استفاده از استانداردهای IFRS [42] از سوی شرکتهایی که منافع اجتماعی دارند. اینکار موجب افزایش مسئولیتپذیری شرکتهای اکراینی در قبال جامعه خواهد شد و امکان به حداقلرساندن ریسکهای اطلاعاتی و اقتصادی کاربران (بویژه ریسکهای سرمایهگذاری) را برای گزارشهای مالی فراهم خواهد کرد؛ (3) ایجاد گزارش مدیریت حاوی اطلاعات مالی و غیرمالی درباره وضعیت شرکت و چشماندازهای توسعه شرکت، ریسکهای عمده، و عدم اطمینان عملیاتی. این گزارش به شرکت این امکان را میدهد که سیستم مدیریت ریسک محور موثری بوجود آورد که با استراتژیها، اهداف و کارهای شرکت هماهنگ باشد. چنین تغییراتی الزامات گردآوری گزارش مالی را تعریف میکنند – شرکتهای بزرگ باید از IFRS استفاده کنند، شرکتهای کوچک و متوسط از ارائه گزارش مدیریت معاف هستند؛ شرکتهای متوسط اجازه ندارند اطلاعات غیرمالی شرکت را در گزارش مدیریت خود نشان دهند؛ (5) ارائه اطلاعات گزارش مالی قابل دسترس و عمومی امکان ارتقای پاسخ به درخواستهای اطلاعاتی از سوی افراد و شرکتها را درباره وضعیت فعلی شرکت فراهم میکند. بنابراین نقش گزارش مالی، از جمله ترازنامه (گزارش وضعیت مالی)، تا حد زیادی افزایش یافته است. فهرست چارچوب قانونی برای گردآوری گزارشهای مالی در اکراین را میتوان در وب سایت وزارت دارایی اکراین یافت.
طبق قانون اکراین ""حسابداری و گزارش مالی در اکراین و NAS 1 "استاندارد مالی حسابداری عملی نظارتی و تنظیمی است که اصول و روشهای حسابداری و گردآوری گزارش مالی از سوی شرکتها را تعیین میکند (به جز شرکتهایی که، به تصریح قانون، گزارش مالی خود را مطابق با استانداردهای IFRS یا استانداردهای حسابداری ملی بخش دولتی تهیه میکنند)، که بر اساس IFRS و قوانین اتحادیه اروپا برای حسابداری طراحی شده است و از سوی نهاد اجرایی مسئول ایجاد و اجرای سیاستهای دولتی در حسابداری به تصویب رسیده است" [38]. NAS 1 "الزامات کلی گزارشهای مالی" هدف و ساختار گزارشهای مالی، اصول گردآوری آنها و الزامات شناخت و توضیح عناصر آنها را تعریف میکنند. شرایط NAS 1 در مورد گزارشهای مالی و گزارشهای مالی یکپارچه شرکتها با هر نوع مالکیتی (به جز بانکها و سازمانهای بودجه) صدق میکند که ملزم به ارائه گزارش مالی مطابق با قانون هستند. مطابق با NAS 1، ترازنامه (گزارش وضعیت مالی) گزارشی از وضعیت مالی شرکت است که داراییها، بدهیها، و دارایی خالص شرکت را در تاریخی معین نشان میدهد [39].
ترجمه ترازنامه مالی
گزارش مالی در اکراین متشکل است از: ترازنامه (گزارش وضعیت مالی) (از این پس ترازنامه)، گزارش درآمد (گزارش درآمد کل) (از این پس گزارش درآمد)، گزارش جریانهای نقدی، گزارش دارایی خالص، و یادداشتهایی برای گزارشهای مالی است [39]. ترازنامه یک شرکت در پایان آخرین روز دوره گزارش تهیه میشود [39]. فرم و ساختار آیتمهای گزارش مالی در NAS 1 مشخص شده و در ضمیمه 1 و 2 آمده است. اطلاعات ترازنامه در صورت مطابقت با معیارها، در آیتم مناسب نشان داده میشود: اطلاعات ضروری است؛ آیتم را میتوان به طور مطمئن ارزیابی کرد. طبق توصیههای روششناسی درباره روش پر کردن گزارشهای مالی، "گردآوری ترازنامه با هدف ارائه اطلاعات دقیق و بدون خطا به کاربران درباره وضعیت مالی شرکت در تاریخ گزارش است". [43]. قسمت دوم توصیهها ساختار ترازنامه را توضیح میدهد، که شامل ارائه داراییهای شرکت، بدهیها و دارایی خالص است. مجموع داراییها در ترازنامه باید برابر با کل بدهی به اضافه دارایی خالص باشد. داراییها در صورتی در ترازنامه شامل میشود که امکان ارزیابی دقیق آنها وجود داشته باشد و مزایایی اقتصادی آنها در آینده پیشبینی شده باشد. بدهیها در صورتی در ترازنامه شامل میشود که امکان ارزیابی دقیق آنها وجود داشته باشد و مزایایی اقتصادی پیشبینی شده آنها در نتیجه بازپرداخت بدهی کاهش داشته باشد. دارایی خالص در ترازنامه همزمان با داراییها یا بدهیهایی نشان داده میشود که تاثیری بر تغییر آن داشته باشند [43].
وضعیت مالی یک شرکت در اسناد تنظیمی مشخص نمیشود. اما در استانداردهای IFRS، IAS و NAS، مفاهیم ترازنامه و گزارش وضعیت مالی معادل هم هستند. دانشمندان فرانسوی، استولوی هروی، لباس میشل، دینگ یوان (2013) متوجه شدند که: عبارت "ترازنامه (که حالا گزارش وضعیت مالی گفته میشود) حاوی پیامی درباره فرمت آن است" [29]. اطلاعاتی که در ترازنامه آمده است وضعیت مالی شرکت را نشان میدهد و شامل داراییها، بدهیها و دارایی خالص است. بنابراین داراییها، بدهیها و دارایی خالص عناصری هستند که ارتباط مستقیم با ارزیابی وضعیت مالی دارند. در حال حاضر نظرات مختلفی درباره ساختار شاخصهای وضعیت مالی شرکتها وجود دارد. دانشمندان آمریکایی، فرازر لین ام.، آرمیستون آیلین (2016) [10، ص. 238-204]؛ آرتز والتر، والتون پیتر (2013، 2017) [11، ص. 260-231: 12، ص. 483-450]؛ جون وی. فلود (2015) [13، ص. 44-29] شرایط مالی شرکت را به تفصیل تجزیه و تحلیل کردند.
ما شاخصهای ارزیابی وضعیت مالی شرکت را بررسی میکنیم که میتوان دادههای ترازنامه فقط برای موارد زیر تعریف کرد: (1) پویایی محتوا و ساختار داراییهای ترازنامه، داراییهای جاری، داراییهای غیرجاری، قابل دریافت و موجودی؛ (2) پویایی محتوا و ساختار بدهیهای ترازنامه، دارایی خالص، دارایی خالص طلبکار، بدهیهای بلند مدت و تضمین، بدهیهای جاری و تضمین و حسابهای قابل پرداخت؛ (3) شاخصهای ثبات مالی شرکت؛ (4) شاخصهای نقدینگی شرکت؛ (5) نقدینگی ترازنامه و مقدار بحرانی آن؛ (5) قدرت پرداخت شرکت. مجموعه شاخصهای بالا هسته وضعیت مالی شرکت و ارزیابی آن را نشان میدهند.
محتوای اساسی ترازنامه بر اساس ساختار آن تعریف میشود. در اینجا فرم 1 ترازنامه شرکت را به عنوان بخشی گزارش مالی معتبر در اکراین ارائه میدهیم (جدول 1).
به طوریکه از روی جدول 2 میتوان دید، ساختار ترازنامه تغییر قابل توجهی کرده است. روش جدیدی برای شمارهگذاری کدهای سطر ترازنامه ایجاد شده است: کدهای سه رقمی به کدهای چهار رقمی تغییر کرده است. قسمت سوم (Part III) داراییهای ترازنامه تغییر کرده است، و هزینههای آینده در قسمت دوم (Part II) "داراییهای جاری" ادغام شده است. حساب فرعی 286 "داراییهای غیرجاری و واحدهای در اختیارکه برای فروش حفظ شدند" به برنامه حسابها افزوده شده است، و بخش سوم (Part III) ترازنامه "داراییهای غیرجاری برای فروش حفظ شدند و واحدهای در اختیار" را نشان میدهد. قسمت دوم "تضمین هزینهها و پرداختهای آینده" حذف شده است. در شکل واقعی ترازنامه (گزارش وضعیت مالی) قسمت دوم "بدهیها و تضمین بلند مدت" و قسمت سوم "بدهیها و تضمین جاری" وجود دارد. قسمت چهارم درآمدهای آتی حذف شده است و قسمت پنجم جداگانه "بدهیهای مربوط به داراییهای غیرجاری حفظ شده برای فروش و برای واحدهای در اختیار" شکل گرفته است. فرم سالانه حاوی قسمتهای دیگری برای دارایی خالص و بدهیهاست. محتوای هر قسمت از ترازنامه (گزارش وضعی مالی) تغییر کرده است. تعداد آیتمهای اجباری کاهش یافته است در صورتیکه تعداد آیتمهای اضافه شده افزایش یافته است. آیتمهای افزوده در صورت عدم وجود اطلاعات مربوطه فعلی و اطلاعات دورههای قبل اجباری نیستند. روش گردآوری فرم 1 در توصیههای روششناسی در "چگونگی پر کردن گزارش مالی" آمده است [43]. شمارهگذاری کد سطر تغییر کرده است. ما تغییرات ترازنامه را از نظر داراییها و بدهیها بررسی میکنیم.
4. ساختار و محتوای داراییها و بدهیها ترازنامه. پیشنهادات برای بهبود گزارش وضعیت مالی در سایه فناوری جدید دیجیتال
فرم اصلی ترازنامه (گزارش وضعیت مالی) در ضمیمه 1 در NAS 1 "الزامات کلی گزارش مالی" آمده است [39]. پیشنهادات برای بهبود داراییها و بدهیهای ترازنامه (گزارش وضعیت مالی) به تغییرات در شماره، عناوین، و فهرست آیتمها مربوط میشود (جدول 3).
ترازنامه در مبنای اطلاعات تحلیل مالی از جایگاهی اصلی برخوردار است. به همین دلیل ساختار ترازنامه و محتوای آن باید به منظور تقویت منطق نمایش اطلاعات، افزایش قابل فهم بودن اطلاعات، افزایش میزان تحلیل، ساده کردن استفاده از اطلاعات در تحقیقات تحلیلی آتی در سایه فناوری دیجیتالی جدید مورد توجه قرار گیرد. زیرا الزامات رعایت استانداردهای IFRS و الزامات بخشنامه شماره 2013/34/EU، تسریع فرآیندهای یکپارچهسازی اروپا، توسعه اقتصاد دیجیتال، فرآیندهای جهانیسازی اقتصادی و هماهنگی گزارشهای مالی چنین امری را ایجاب میکند. عبارت "گزارش وضعیت مالی[4]" در داخل پارانتز تصریح درست نام آن است. ما این نام را قبول داریم. این فرم ترازنامه اکراین را نزدیک به توصیههای IFRS نشان میدهد. به دلیل بحث بین دانشمندان از کشورهای مختلف جهان د رباره مفهوم وضعیت مالی و حوزه تحقیقات تحلیلی آن، این ترازنامه تا حدی مثبت ارزیابی شده است. در نامی که برای فرم ارائه گزارش تصریح شده است، توجه بر هدف ترازنامه به عنوان مبنای اطلاعاتی برای ارزیابی وضعیت مالی یک شرکت متمرکز شده است. اما عبارت "ترازنامه" در این نام بهتر است در جایگاه دوم قرار گیرد.
دارایی ترازنامه بازتاب منابع اقتصادی شرکتها درباره محتوا و تخصیص آنهاست. دارایی ترازنامه ماهیت (روند) استفاده از سرمایه را نشان میدهد، بنابراین به دارایی ثابت و کاری تقسیم میشود. داراییهای ترازنامه به داراییهای غیرجاری و جاری تقسیم شده است. این تقسیمبندی در IFRS نیز بیان شده است. طبق استانداردهای IFRS، هر شرکت منحصراً درباره عملی بودن تقسیم داراییها به جاری و غیرجاری تصمیم میگیرد.
طبق NAS، همه داراییهای شرکت به داراییهای غیرجاری و جاری تقسیم میشود. برای بهبود ارائه اطلاعات منبع در ترازنامه برای ارزیابی وضعیت مالی شرکت، بهتر است تغییراتی در ساختار فرم گزارش دارایی شرکت No. 1 صورت گیرد.
پیشنهادات ارائه شده عبارتند از: (1) قسمت I "داراییهای غیرجاری ترازنامه به دو قسمت جداگانه تقسیک شود"، (2) قسمت II دارایی ترازنامه "داراییهای جاری" به دو قسمت جداگانه تقسیم شود؛ (3) قسمت سوم فعلی داراییهای غیرجاری حفظ شده برای فروش و واحدهای در اختیار" "دارایی ترازنامه در قسمت III پیشنهادی "داراییهای ملموس جاری به عنوان یک کالای خاص شامل شود.
چنین تغییراتی در محتوای ترازنامه موجب میشود ترازنامه کاملتر و آگاهیبخشتر شود. اطلاعات به شیوهای سادهتر، قابل دسترس و با قابلیت فهم بیشتر به کاربر ارائه خواهد شد. به این ترتیب فرآیند تحلیل وضعیت مالی تسهیل و تسریع خواهد شد. نیازی به دستهبندی بیشتر و انتخاب اطلاعات منبع برای تحلیل شاخصهای مطلق و نسبی دارایی، بدهی، ثبات مالی، قدرت پرداخت بدهی و نقدینگی نخواهد بود. بویژه این امر در زمینه هوش مصنوعی و فناوری کامپیوتری جدید حائز اهمیت است.
بعلاوه، به طور کل پذیرفته شده است که قسمتهای ترازنامه با دغام آیتمهای فردی شکل میگیرد. بنابراین هر قسمت از ترازنامه باید آیتمهای جداگانه را متمایز سازد (شاخصها). اما در فرم فعلی ترازنامه (هم در داراییها و هم در بدهیها) قسمتهای جداگانهای ارائه شده است، گرچه آیتمی در آنها نیست.
بزرگتر کردن آیتم موجودیها و شامل کردن موجودیهای سودآور، آیتمهای دارای ارزش پایین و بیدوام، محصول ناتمام، کالاهای تمام شده و محتوای آنها درست نیست. طبق اطلاعات این آیتمها، کاربر میتواند به شکل بصری درباره نوع فعالیت شرکت به نتیجهگیری برسد. محتوای مدخلها بر اساس ویژگیهای فعالیت شرکت تولیدی، تجاری، یا خدماتی تعیین میشود. ادغام اطلاعات در این آیتم موجب کاهش محتوای اطلاعات ترازنامه میشود و کاربران را دچار سردرگمی میکند. بعلاوه کار تحلیلگران مالی و مدیران را نیز پیچیده میسازد. طبق دستورالعملهای روششناسی پر کردن فرمهای گزارش مالی، فهرست آیتمهای ترازنامه اضافه است. از نظر ما آیتمهای "موجودی محصول"، "محصول ناتمام"، "محصول تمام شده"، "کالاها" (منهای داراییهای جاری حفظ شده برای فروش و واحدهای در اختیار)، "داراییهای غیرجاری حفظ شده برای فروش و واحدهای در اختیار" باید در ترازنامه اجباری باشند. از نظر ماهیت و اقتصادی، داراییهای غیرجاری حفظ شده برای فروش و واحدهای در اختیار کالا هستند. کالا دارایی جاری است. در اطلاعات اکراین این نوع کالاها در نمودار حسابها در حساب فرعی "کالاهای" حساب نمایش داده میشود. بنابراین بهتر است این نوع محصول در محتوای داراییهای مالی جاری (ملموس) در ترازنامه نیز شامل شود.
طبق NAS 1، آیتم حسابهای قابل دریافت برای محصولات، کالاها، کارها، خدمات فقط در ارزش خالص نقد شدنی نشان داده میشود. اطلاعات درباره شرط قبلی بدهیهای مشکوک الوصول حذف شده است. اینکار نامربوط و مبهم است. محاسبه شرط بدهیهای مشکوک الوصول از کارهای حسابداری خارجی وام گرفته شده است، اطلاعات مربوط به آن برای تصمیمگیریهای مدیریت حائز اهمیت است. بنابراین آیتم "شرط بدهیهای مشکوک الوصول" باید دوباره اجباری شده است و در ترازنامه منعکس شود. توجه به آیتم پیچیده "نقد و معادل نقد" نیز ارزشمند است. برای حذف کار اضافه کاربران در بدست آوردن نسخهای از این آیتم پیچیده، باید آیتم "نقد"، "نقد در بانک با ارز ملی"، "نقد در بانکها با ارز خارجی" انتخاب شود. برای کشورهایی که پول ملی (در اکراین گریونا[5]) در گردش معاملات داخلی بکار میرود، نشان دادن وضعیت مالی نقدی بر حسب انواع مختلف ارز حائز اهمیت است. میزان معادلهای نقدی باید در آیتم "سرمایهگذاریهای مالی جاری" شامل شود. در واقع اینها نوعی سرمایهگذاری مالی جاری هستند و در نمودار حسابها در یک حساب کنترل با تقسیمبندی به حسابهای فرعی منعکس میشوند. وجود این آیتمها در گزارش فرم 1 موجب تسریع تحلیل پول نقد، قدرت پرداخت بدهی و نقدینگی شرکت، نقدینگی تراز در فناوری دیجیتال جدید میشود. اگر به IFRS رجوع کنید، ارائه داراییهای غیرجاری و گروههای فروش در قسمتی جداگانه از گزارش وضعیت مالی مشروط نشده است. بنابراین توصیه پیشنهادی برای حذف این قسمت در دارایی ترازنامه موجب نزدیکی ترازنامه اکراین به IFRS میشود. تحقیقات درباره آیتمهای بدهی ترازنامه به تحقیقات آتی محول میشود.
بنابراین توصیههای پیشنهادی اطلاعات منبع (مبدأ) را گسترش داده و تراز تحلیلی را تقویت میکنند. این امر برای کاربران حائز اهمیت است. کاربران میتوانند نتایج تحلیل مالی را سریعتر بدست آوردند و تصمیمات مدیریت بموقع با استفاده از فناوری کامپیوتری پیشرفته اتخاذ کنند. باید توجه داشت که توصیههای پیشنهادی برای ترازنامه (گزارش وضعیت مالی) موجب افزایش کارآیی اطلاعات آن میشود. تاکید ما بر این است که کاربران به اطلاعات مربوط به فعالیتهای شرکت فقط از طریق گزارشهای مالی دسترسی داشته باشند. طبق قانون اکراین "حسابداری و گزارش مالی در اکراین" گزارش مالی (از جمله ترازنامهها) اسرار تجاری محسوب نمیشوند [40]. کسانی که استانداردهای IFRS را ایجاد میکنند میتوانند پیشنهادات ما را در نظر بگیرند و طبقهبندی داراییهای جاری و غیرجاری را اضافه کنند و محتوای اطلاعات این فرم گزارش را بهبود دهند.
5. توانمندیهای تحلیلی ترازنامه همراه با سایر فرمهای گزارش مالی. مراحل سازمانی و مطالعه تحلیلی
تحلیل ترازنامه (وضعیت مالی) یکی از مسائل تحلیل مالی و تحلیل گزارشهای مالی شرکتهاست. تاریخ تحلیل ترازنامه و روش تحلیل و ساختار مطالعه تحلیلی مدنهاست که در دنیای آکادمیک مورد پژوهش قرار گرفته است. اخیراً تحلیل ترازنامه (تحلیل گزارش مالی) توسط محققان ذیل بررسی شده است: (1) آمریکا: کونارد کارلبرگ (2008، 2015، 2016، 2019)، لین ام. فریزر، آیلین ارمیستون (2010، 2013، 2016)، والتر آرتز، پیتر والتون (2013، 2017)؛ (2) فرانسه: کریشنا جی پالپو، پاول ام. هیلی (2013)؛ (3) دانشمندان بریتانیا: پی. آتریل (2007، 2015)، ای. مک لانی (2007، 2015، 2017)؛ (4) عراق: سعود سید مشکور الامری (2019)؛ (5) هند: تی. اس. گریوا، اچ اس گریوال، جی. اس. گریوا، آر. کا. خوسلا (2019) و سایرین. ترازنامه تصویر روشنی از وضعیت مالی شرکت را نشان میدهند. برای ارزیابی و پیشبینی وضعیت مالی یک شرکت باید توانایی خواندن ترازنامه و مهارت خوبی برای تحلیل آن داشت. داشتن توانایی خواندن ترازنامه به این معنی است که محتوای هر آیتمی از آن را بشناسیم، راههای ارزیابی آن و روابطش با آیتمهای دیگر ترازنامه را بدانیم، از تغییرات احتمالی در هر آیتم و تاثیر این تغیرات بر وضعیت مالی شرکت آگاه باشیم. توانمندیهای تحلیلی ترازنامه (گزارش وضعیت مالی) و مراحل سازمانی فرآیندهای تحلیلی را در نظر بگیرید (جدول 4).
